موتورخانه فضایی است که تمامی تجهیزات و تأسیسات لازم برای گرمایش و سرمایش ساختمان به صورت یک‌جا در آن واقع شده‌اند. از آن‌جا که عموماً فعالیت تأسیسات موتورخانه سروصدای زیادی تولید می‌کند، معمولاً آن‌ها را در پایین‌تر قسمت ساختمان جای می‌دهند و برای تهویه و خنک نگاه داشتن هوای موتورخانه نیز از تهویه‌ها و فن‌ها استفاده می‌کنند. داشتن هوای مطبوع چه در زمستان و چه در تابستان، داشتن آب گرم و … در اغلب اماکنی که دارای موتورخانه هستند، بسته به کارکرد صحیح اجزای این قسمت از ساختمان است. در حقیقت می‌توان گفت با آسیب دیدن یا از کار افتادن هر یک از اجزای موتورخانه فرایند تأمین گرما و سرمای لازم برای ساختمان دچار اختلال می‌شود و بنابراین ضروری است تا تمامی اماکن دارای موتور خانه نسبت به انجام اقدامات ضروری برای نگهداری بهتر موتورخانه آگاه باشند.
نحوه‌ی کار موتورخانه و اجزای تشکیل دهنده‌ی آن
موتورخانه بسته به این‌که به چه منظوری و در چه مکانی تأسیس شده باشد، می‌تواند دارای اجزای مختلفی باشد. با این وجود عموم موتورخانه‌ها دارای اجزای زیر هستند:
- دیگ‌های آب یا بویلرها
- مشعل‌ها
- چیلرها
- فن کوئل
- پمپ
- لوله‌های اتصال
در ادامه به صورت مختصر به وظیفه و نحوه‌ی کارکرد هر جزء خواهیم پرداخت.
۱- دیگ‌ها
دیگ‌ها رایج‌ترین مولدهای گرمایی برای تأمین گرمایش موتورخانه هستند. وظیفه‌ی کلی دیگ‌ها در موتورخانه استفاده از انرژی حرارتی تولیده شده ناشی از سوخت برای گرم کردن آب داخل آن است. آب داخل دیگ‌ها پس از گرم شدن، وارد رادیاتورها که داخل اتاق‌های مختلف ساختمان قرار دارند، شده و با انتقال حرارت خود به رادیاتور باعث گرم شدن محیط می‌شود. تعداد دیگ‌ها و اندازه‌ی آن‌ها با توجه به مساحت بنا و میزان نیاز به آب گرم تعیین می‌شود.
دیگ‌ها با توجه به عملکردشان به سه نوع دیگ‌های آب گرم، دیگ‌های آب داغ و دیگ‌های بخار تقسیم می‌شوند. درجه‌ی حرارت آب داخل دیگ‌ها نیز وابسته به کارکرد آن‌هاست. دمای دیگ‌ها در دیگ‌های آب گرم ۸۷ درجه‌ی سانتی‌گراد، در دیگ‌های آب داغ ۲۰۰ درجه‌ی سانتی‌گراد ضمن افزایش فشار آب و در دیگ‌های بخار آن‌قدر زیاد است که آب به بخار تبدیل شود. استفاده از بخار در دیگ‌ها مستلزم درنظر گرفتن سوپاپ برای جلوگیری از آسیب دیدن تأسیسات موتورخانه است. به همین سبب در مواردی که دیگ‌ها مجهز به سوپاپ نباشند، بایستی از تبدیل آب به بخار جلوگیری به عمل آید و تنها از آب گرم یا آب داغ استفاده شود.
۲- مشعل‌ها
از مشعل‌ها برای گرم کردن آب موجود در دیگ‌ها استفاده می‌شود. مشعل‌ها عموماً مجهز به ترموستات کنترل دما هستند و زمانی که درجه‌ی حرارت آب موجود در دیگ به میزان مورد نیاز رسید، خاموش شده و با پایین آمدن دمای آب دیگ، کمتر از حداقل تعیین شده، مجدداً روشن و این فرایند تا زمانی که موتورخانه در حال فعالیت است تکرار می‌شود. به سبب همین کارکرد همیشگی توجه به مشعل‌ها برای نگهداری بهتر موتورخانه ضرورت بسیار دارد.
۳- چیلرها
از چیلرها برای تأمین سرمایش مورد نیاز ساختمان خصوصاً در فصول گرم سال استفاده می‌شود. چیلرها به طور کلی به دو نوع چیلرهای تراکمی (جذبی) و چیلرهای کمپرسوری (تراکمی) تقسیم می‌شوند، که عمده تفاوت آن‌ها در منبع انرژی آن‌هاست. چیلرهای تراکمی با استفاده از جریان الکتریکی باعث تولید سرما می‌شوند اما چیلرهای کمپرسوری با استفاده از انرژی حرارتی. در حال حاضر به سبب صرفه‌ی اقتصادی، بیشتر از چیلرهای کمپرسوری استفاده می‌شود. استفاده از چیلرهای کمپرسوری به سبب داشتن قطعات کمتر علاوه بر صرفه‌ی اقتصادی به نگهداری بهتر موتورخانه کمک قابل توجهی می‌کند.
۴- فن کوئل
فن کوئل دارای اجزای متعددی است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از یک فن، کوئل‌های گرمایشی و سرمایشی و لوله‌های مرتبط. فن کوئل وظیفه‌ی انتقال سرمایش ایجاد شده توسط چیلر و گرمایش ایجاد شده توسط مشعل، جهت خنک کردن و گرم کردن هوای قسمت‌های مختلف ساختمان را بر عهده دارد. از فن کوئل‌ها بیشتر در مواقعی استفاده می‌شود که لازم باشد هر واحد ساختمان بتواند حرارت و برودت مورد نیاز خود را کنترل نماید.
برخی از فن کوئل‌ها علاوه بر تأمین گرمایش یا سرمایش محیط، هوای تازه‌ی مورد نیاز فضاهای داخل ساختمان را نیز تأمین می‌کند. فن کوئل این کار را با وارد کردن هوای بیرون از دریچه‌ای که پشت فن کوئل تعبیه شده و انتشار آن در محیط از طریق یک فن انجام می‌دهد.
۵- پمپ
کارکرد پمپ افزایش فشار آب برای گردش سریع‌تر آن به قسمت‌های مختلف ساختمان است.
۶- لوله‌های اتصال
لوله‌های اتصال که در اشکال مختلف و با استفاده از مواد اولیه‌ی گوناگونی ساخته می‌شوند، وظیفه‌ی اتصال قسمت‌های مختلف موتورخانه به یکدیگر را بر عهده دارند. محافظت صحیح از لوله‌های اتصال در نگهداری بهتر موتورخانه از اهمیت خاصی برخوردار است، چرا که اگر چه این اجزای موتورخانه عملکردی به پیچیدگی دیگر قسمت‌های آن ندارند، با این حال بخش زیادی از فضای موتورخانه را به خود اختصاص می‌دهند و در صورت بروز هرگونه مشکل در قسمتی از لوله‌های اتصال، عملکرد موتورخانه به کلی دچار اختلال خواهد شد.
دیدگاهتان را بنویسید